SHOTSTRING VOOR EEN ONGEREGULEERDE PCP

Op zaterdag 7 maart 2020 schoot ik mijn eerste wedstrijd van het nieuwe seizoen te Schalkhaar. Het resultaat was nogal teleurstellend vooral om dat ik enkele onverklaarbare missers liet noteren. Thuisgekomen mijn buks dus maar eens gecontroleerd via de chronymeter. Wat bleek: in plaats van een vermogen van ca 16 Joule produceerde mijn Air Arms nog maar 13 Joule! Vervolgens heb ik diverse collega schutters en PCP experts gevraagd wat hiervan de oorzaak kon zijn. Kreeg het advies om de O-ring in de loop (loop/breech seal) te vervangen. Daarnaast werd mij meerdere malen geadviseerd om een zgn. “Shotstring” te schieten. Nu had ik hier wel al eens van gehoord maar ik had dit nog nooit uitgevoerd. Kortom, na het vervangen van de O-ring de hoogste tijd voor het maken van een shotstring. Hieronder beschrijf ik hoe ik dit heb aangepakt.

Waar hebben we het over?

Een PCP schiet met gecomprimeerde lucht vanuit de cilinder welke op de buks is gemonteerd. Bij elk schot wordt dus ook een klein beetje lucht verbruikt en neemt de druk in de cilinder af. Bij een gereguleerde PCP is een drukregelaar gemonteerd die op een bepaalde druk P is afgesteld. Ongeacht de druk in de cilinder, worden de pellets (zolang de cilinderdruk hoger is dan P) met deze druk P afgeschoten. Dit betekent dat de pellets ook nagenoeg altijd dezelfde snelheid hebben. Bij een ongereguleerde PCP, zoals mijn Air Arms HFT500, zal de kogelsnelheid met de afnemende cilinderdruk gaan variëren. Het is nu van belang uit te vinden in welke mate de kogelsnelheid verandert in relatie tot de cilinderdruk. Dit doen we door het schieten van een shotstring. Een shotstring is karakteristiek voor jouw specifieke buks en kan van type tot type verschillen.

De theorie

Ik schiet met JSB Exact, 4.52mm, 0,547 gram. Het vermogen van een buks kun je met een gemeten kogelsnelheid eenvoudig uitrekenen met de formule:

E = 0,5 x m x v^2

E = Energie buks [Joule]

m= Massa pellet [Kg]

v=Snelheid pellet [m/sec]

Uitgaande van de JSB Exact en de maximaal toegestane energie van 16,3 Joule geeft dit een maximale kogelsnelheid van 244,126 m/s

De set up

Ik sluit mijn Air Arms met de vulset aan op mijn duikfles. De duikfles bevat nog ruim 200 bar aan gecomprimeerde lucht. De maximale vuldruk van mijn PCP is 190 bar. Ik vul de cilinder van mijn buks tot op 190 bar, sluit de afsluiter van de duikfles MAAR ONTLUCHT DE VULSET NIET! Dit stelt mij in staat om op de manometer van de vulset de cilinderdruk van de buks af te lezen. De manometer van de vulset is niet alleen nauwkeuriger dan die op mijn buks maar op deze wijze ook makkelijker af te lezen. Ik maak op de werkbank een stationaire opstelling met de chronymeter en een hele dikke backstop. Nu is het een kwestie van pellets schieten en bij elk schot de kogelsnelheid noteren*. Gelijktijdig houd ik ook de cilinderdruk in de gaten. Na 140(!) schoten heb ik dus een lijst met kogelsnelheden waar bij ik tevens heb genoteerd bij welk schot een bepaalde cilinderdruk is bereikt. Bijvoorbeeld bij schot 20 heb ik 160 Bar, bij schot 64 heb ik 150 bar etc. Na een druk van 110 bar zie ik dat de kogelsnelheid snel afloopt. Ik eindig mijn string bij een druk van 100 bar (= schot 140).

*De meeste Chronymeters kun je ook met een kabeltje ook op een laptop aansluiten zodat de gegevens automatisch worden geregistreerd. Daarna kunnen de gegevens eenvoudig in Excel worden ingelezen. Ik beschik echter niet over het juiste kabeltje en heb alles handmatig bijgehouden.

Vervolgens heb ik de gegevens in Excel ingevoerd. Één kolom met kogelsnelheden in m/s en ook een kolom waar ik de kogelsnelheid met bovenstaande formule direct omreken naar Energie in Joule. Vervolgens maak ik hier een mooie lijngrafiek van die dan het volgende beeld geeft:

Resultaat en conclusies

Wat kunnen we nu uit deze grafiek afleiden?

We zien dat de grafiek het kenmerkende beeld van van een shotsring vertoont: de snelheid begint laag, loopt op, blijft een tijdje redelijk constant en neemt vervolgens snel af.
De maximum snelheid wordt rond schot 90 (= 130 bar)bereikt. De geoefende lezer ziet direct dat mijn buks rond deze druk teveel vermogen(>>244 m/s) levert en dus iets moeten worden terug getuned. We kunnen nu ook zien dat het afstellen van mijn buks dus ook bij een cilinderdruk van 130-140 bar moet worden gedaan. Zou ik dit instellen bij 190 bar, dan zal ik bij 130-140 bar de maximale energie van 16,3Joule (=244 m/s) ruimschoots overschrijden! Bij controle tijdens een wedstrijd betekent dit diskwalificatie!
Tijdens een wedstrijd wil je zoveel als mogelijk met een min of meer identieke kogelsnelheid schieten. Als ik wil uitgaan van een gemiddelde snelheid van 242 m/s , met een spreiding van +/- 2 m/s heb ik een geschikt gebied van ongeveer 150 - 120 bar. Dit zijn circa 50 ( 55-105) schoten en dus voldoende voor een HFT wedstrijd inclusief inschieten. Met dit resultaat is het voor mijn buks dus ook niet nodig om een regulator te monteren. Dit optimale gebied van 150-120 bar wordt ook wel de "Sweetspot" genoemd.
Het resultaat leert mij tevens dat het dus ook geen enkele zin heeft om mijn cilinder voorafgaand aan een wedstrijd tot op 190 bar te vullen. Sterker nog: dit geeft alleen maar verwarring! Bij het inschieten met 190 bar zullen mijn pellets het doel immers te laag missen. Je hebt dan de neiging om de scope bij te gaan stellen. Zou ik met deze bijgestelde scope even later aan de wedstrijd beginnen dan zullen de pellets op een gegeven moment te hoog het doel gaan missen omdat de kogelsnelheid inmiddels aanzienlijk is toegenomen. Kortom, vullen tot 160 is genoeg!
Tenslotte dien je dus ook het testen van pellets en het instellen van je scope (zero's) uit voeren binnen de Sweetspot (150-120 bar).

Heb je ook een ongereguleerde PCP en wil je jouw wedstrijdresultaat optimaliseren? Dan is het dus van harte aan te raden om ook een shotstring te schieten en de gegevens te analyseren. Ik hoop dat dit artikel je daarbij kan helpen!